اسرار کاوش

مهم ترین بنای بخش یزدان آباد که هم از نظر وسعت و هم از نظر زیبائی دارای ارزش تاریخی می باشد، قلعه و چهار برج معروف شاهرخ خان در مرکز یزدان آیاد است. منظره جالب و در خور توجه چهار برج شاهرخ خان هم از داخل آن و هم نمای خارجی آن بسیار زیبا و دیدنی می باشد. در چهار گوشه قلعه چهار برج سر بفلک کشیده که در قدیم مخصوص نگهبانان و مراقبت از اوضاع امنیتی اطراف قرار گرفته، تماماً به سبک معماری سنتی ساخته شده است. خوشبختانه هنوز حوادث طبیعی بخصوص زلزله های اسفند ۸۳ و اردیبهشت ۸۵ به لحاظ استحکام و مقاومت بنای مذکور نتوانسته به آن آسیب جدی وارد نماید.

طرح و سبک معماری قلعه بر اساس اصول معماری قدیم، با در نظر گرفتن مکانهای مخصوص زندگی و سکونت سران قوم، رعیت ها و همچنین در نظر گرفتن جایگاه مخصوص نگهداری احشام صورت گرفته است. معماری زیبا و گچ بری و مِقرنس کاری حاشیه سردر اطاقها و حتی سقوف اطاقها و دیگر تزئینات بکار گرفته شده کلاً استادانه و با مهارت انجام گردیده که در خور تحسین و جالب توجه است. بطوریکه بعد از گذشت سالها هنوز تعدادی از درب های چوبی قدیم که با دقت و ظرافت و از بهترین نوع چوب ساخته شده اند، موجود و سالم باقی مانده است. وجود چنین قلعه ای در یزدان آباد نشانه ازدیاد جمعیت و قدمت تاریخی آن ناحیه در گذشته می باشد. باغچه نسبتاً بزرگی که در وسط حیاط قلعه قرار گرفته و دارای چند درخت قدیمی می باشد به سرسبزی و زیبادی حیاط قلعه افزوده است.

به لحاظ زیبائی، وسعت، ازدیاد جایگاهها و مکانها، سالم بودن و نیز سابقه دیرینه قلعه و چهار برج شاهرخ خان بسیاری از دانشجویان رشته معماری سنتی ضمن بازدید و مطالعه و تهیه پلان، پایان نامه های تحصیلی خود را ازقلعه مربوطه انتخاب می نمایند. در سال ۸۱ دو دانشجوی رشته معماری بنامهای آقایان عباس اسلامی و حجت مؤمنی پلان زیبائی را از قلعه مذکور برداشت و تهیه نموده اند که در صفحه ۲۳۲ کتاب تاریخ از زراوند تا زرند تألیف مرحوم حسن سهرابی زرندی چاپ گردیده است.

سالمندان بخش یزدان آباد بخصوص حاج اصغر خان سیف الدینی که یکی از معتمدین و افراد وثوق منطقه مذکور بوده وبیش از ۹۰ بهار زندگی را پشت سرگذاشته در ارتباط با احداث قلعه و چهار برج یزدان آباد به نقل از اجداد خود چنین یادآور می شود: «ابتدا ساختمانهای قلعه ساخته شده و چون خبری از دزدی و چپاول نبود مردم با خیال راحت و امنیت خاطر زندگی می کردند. بعد از گذشت سالها خبر آوردند که دزدان و راهزنان از حوالی شیراز به شهرها و روستاها حمله می کنند و مال مردم را به غارت می برند. بعد از پخش این خبر مرحوم شاهرخ خان که یکی از مالکین عمده یزدان اباد بود برای حفظ جان خود و خانواده اش و نیز مردم آن ناحیه، دستور می دهد تا بمنظور دیده بانی و مراقبت از آن روستا چهار برج در چهار گوشه قلعه بسازند که در مدت پنجاه روز چهار برج مطمئن که مخصوص دیده بانی و اطلاع نگهبانان برج، از حمله احتمالی راهزنان بود ساخته می شود.»

مرحوم شاهرخ خان برای اطمینان از بکارگرفتن استادان ماهر، پس از تحقیق برای ساختن برج ها از مرحوم سلمان فرزند علی و پسرش مرحوم کربلائی غلامحسین برهانی زرندی که از معماران با تجربه سُنتی بوده اند دعوت می نماید که پس از پنجاه روز برج ها را به شکل زیبائی احداث می نمایند. به لحاظ مهارت در ساخت برج ها و نیز بکارگرفتن مصالح مطمئن که باعث استحکام برج ها گردیده، حوادث طبیعی بخصوص زلزله های اسفند ۸۳ و اردیبهشت ۸۵ قادر به آسیب رساندن برج ها نبوده اند. البته سالمندان یزدان آباد قدمت برج ها را بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ سال قبل می دانند. از آنجائیکه چهار برج شاهرخ خان دارای موقوفاتی می باشد، سالها تولیت آن به عهده حاج عزت اله خان سیف الدینی می باشد که همه ساله در ماه محرم در محوطه چهاربرج به عزاداری و پرداختن خرج می پردازد.

برج های دیگری در یزدان آباد به چشم می خورد که بلندترین آن، برج زیبا و سربفلک کشیده ای می باشد که به برج حبیب اله خان معروف است. برج مذکور که در قسمت غرب چهار برج قرار دارد علاوه بر معماری سنتی که در آن بکار گرفته شده از نظر زیبائی هم بهره مند می باشد. برج حبیب اله خان متصل به بنای قلعه ای کوچک است که محل ورودی به قلعه یعنی مجاور درب اصلی که از نقاط حساس ورود راهزنان محسوب می گردیده ساخته شده است.

مجموعه آثار باستانی یزدان آباد سالها مورد توجه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان می باشد. بطوریکه اخیراً چهاربرج شاهرخ خان در ردیف آثار با ارزش باستانی استان به ثبت رسیده است.

هر چند تبلیغات کافی بخصوص چاپ پوسترهای رنگی زیبا از آثار باستانی زرند بخصوص بخش یزدان آباد توسط مسئولین ذیربط استان و شهرستان نسبت به معرفی آثار مربوطه تا کنون انجام نگردیده و متولیان ذیربط در این زمینه نسبت به هویت فرهنگی اجداد و پدران این شهرستان کم لطفی کرده اند، لکن با تلاش عده ای از دوستداران میراث فرهنگی و با همکاری فرمانداری زرند در سالهای اخیر شاهد بازدید توریست ها و گردشگران خارجی و داخلی از آثار باستانی زرند و توابع بوده ایم که در واپسین بخش این موضوع به آنها خواهیم پرداخت.

خرید بهترین فلزیاب های دنیا 09013545415